Siła spokoju – czyli jak wygrać ze stresem ?
Powszechnie wiadomo, że stres jest kluczowym czynnikiem powodującym: osłabienie organizmu, choroby cywilizacyjne i nowotwory. Niestety obecny styl życia: ciągły pośpiech, nieregularne odżywianie i brak czasu na wypoczynek to niedogodności, które bardzo trudno jest wyeliminować. Sytuacje stresowe występują coraz częściej, ponieważ żyjemy coraz szybciej, dociera do nas coraz więcej informacji i codziennie stajemy przed wieloma istotnymi wyborami. Wszystko to powoduje, że stresorów (czynników wywołujących stres) w zasadzie nie da się uniknąć, dlatego jedynym rozwiązaniem pozostaje nauczenie się właściwego radzenia sobie ze stresem.
„Pozytywny” stres, a stres „negatywny”
Od zarania dziejów wszystkie istoty obdarzone odpowiednio rozbudowanym układem nerwowym, by posiadać zdolność percepcji były narażone na wiele zagrożeń. Na drodze ewolucji doszło więc do wykształcenia odpowiedniego mechanizmu przygotowującego organizm do walki, lub ucieczki. Reakcja ta polega na aktywacji współczulnego (sympatycznego) układu nerwowego, który prowadzi między innymi do wydzielenia hormonów kory nadnerczy – adrenaliny, noradrenaliny oraz kortyzolu. W wyniku pobudzenia dochodzi do wzrostu częstotliwości pracy serca, wzrostu ciśnienia krwi, przyspieszenia oddechu, spowolnienia procesów trawienia i regeneracji oraz, co bardzo ważne do podniesienia się napięcia mięśniowego.
Sam proces jest pozytywny, ponieważ powoduje nagły przypływ energii i ogólną mobilizację ciała do działania. Jednak moment pobudzenia nie powinien trwać dłużej niż kilka minut, a po silnej mobilizacji do głosu powinien dojść przywspółczulny (parasympatyczny) układ nerwowy wraz ze skojarzonymi z nim hormonami: acetylocholiną, serotoniną i hormonem wzrostu. W wyniku ich działania ciało uspokaja się, krew powraca z mięśni do narządów trawiennych, reguluje się oddech, napięcia mięśniowe maleją. Komplikacje pojawiają się w momencie, kiedy reakcje pobudzenia przeważają nad reakcjami wyciszania – dzieje się tak wtedy kiedy ciało narażone jest na permanentne działanie stresorów. Wtedy można mówić o sytuacji przewlekłego stresu, który ma niszczycielski wpływ na organizm.
Siła spokoju : Wpływ przewlekłego stresu na organizm
Nakładanie się na siebie nerwowych sytuacji oraz brak odreagowywania przebytego stresu prowadzi do wielu zaburzeń. Jedną z kluczowych dolegliwości wywołaną przewlekłym stresem są zaburzenia postawy ciała oraz hipertonia mięśniowa. Osoby zestresowane nagminnie przybierają tzw. postawę obronną polegająca na uniesieniu barków w kierunku uszu i wysunięciu ich ku przodowi, wysunięciu i pochyleniu głowy, rotacji wewnętrznej ramion oraz zamknięciu klatki piersiowej (cofnięciu mostka ku tyłowi). Długotrwałe, zazwyczaj nieświadome przybieranie tej pozycji prowadzi do przykurczy i zablokowań mięsni: piersiowych, mostkowo-obojczykowo-sutkowych, pochyłych, czworobocznego grzbietu oraz powięzi występujących w okolicach ww. mięśni. Z reguły wszystkie te mięśnie są wtedy bardzo tkliwe, pojawiają się w ich okolicy tępe bóle, a zakres ruchów szyi i głowy jest mocno ograniczony.
Patologie w obrębie struktur mięśniowo-powięziowych mają negatywny wpływ na samopoczucie i funkcje narządów wewnętrznych. Napięcia mięśnia czworobocznego grzbietu mogą wywoływać bolesności stawów ramiennych, łokieć tenisisty, czy powodować drętwienia grzbietowych części dłoni, co może imitować dolegliwości korzeniowe kręgosłupa szyjnego. Najbardziej znamiennym objawem hipertonii m. czworobocznego grzbietu są jednak zwykle bóle migrenowe – szczególnie w czołowej i bocznych częściach głowy. Na bóle głowy wpływa również mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy (MOS) – te bóle będą zlokalizowane w części boczno-potylicznej. Zbyt duże napięcie tego mięśnia może powodować również zawroty głowy, mdłości oraz zaburzenia słuchu, takie jak dzwonienie w uszach. Kłopoty z tym mięśniem prowokuje często zbyt długie siedzenie przed komputerem z głową wysuniętą ku przodowi.
Przykurcz mięśni pochyłych (przednich oraz bocznych) i piersiowych mniejszych może natomiast zaburzać funkcję oddechową. W wyniku stresu klatka piersiowa może ustawić się wtedy w pozycji wdechowej. Takie ułożenie utrudnia wentylację płuc oraz co najważniejsze zaburza pracę przepony. Rola przepony nie ogranicza się jedynie do udziału w rozszerzaniu się płuc. Jest to strategiczny mięsień, który łączy się z otrzewną, opłucną oraz osierdziem. Stąd zaburzenia funkcji przepony mogą mieć negatywny wpływ nie tylko na pracę układu oddechowego (niepełna wentylacja), ale również może zaburzać trawienie, pasaż jelitowy, czy prawidłową akcję serca.
Nieprawidłowe używanie przepony może również nieodpowiednio wpływać na pracę dolnego odcinka kręgosłupa, czy kończyn dolnych – przepona posiada liczne połączenia z mięśniami biodowo-lędźwiowymi (zginacze bioder) oraz mięśniami i więzadłami stabilizującymi kręgosłup. Oprócz dysfunkcji związanych z aparatem ruchu, przewlekły stres zaburza także homeostazę organizmu. Hormon stresu – kortyzol, wydzielany w nadmiarze w przypadku przewlekłego zmęczenia i zdenerwowania zaburza procesy regeneracyjne, prowadzi do ubytku masy mięśniowej oraz ubytków kości. W wyniku stresu osłabieniu ulega system odpornościowy organizmu. Dowiedziono, że przewlekły stres prowadzi do podniesienia poziomu frakcji cholesterolu LDL i ciśnienia krwi. Uważa się również, że napięcia emocjonalne mają zasadniczy wpływ na występowanie niektórych nowotworów.
Jak pokonać stres?
Skoro nie jesteśmy w stanie odizolować się od nerwowych sytuacji, powinniśmy nauczyć nasze ciało szybko wyzbywać się wszelkich napięć. Kluczem do uzyskiwania równowagi jest prawidłowy oddech. Dla pełniejszego wytłumaczenia sytuacji posłużę się przykładem:
Wyobraź sobie, że jesteś w lesie i nagle na Twojej drodze pojawia się dzikie zwierzę, które zaczyna Cię gonić. Udaje Ci się uciec, choć nie było łatwo. Stajesz w bezpiecznym miejscu i czujesz, że Twoje serce bije jak szalone, a oddech jest bardzo szybki – tak właśnie działa współczulny układ nerwowy. Ponieważ niebezpieczeństwo minęło, nie ma już potrzeby, aby organizm działał na podwyższonych obrotach. Co się wtedy dzieje? Automatycznie wykonasz głęboki wdech, a podczas pogłębionego wydechu poczujesz, że uczucie spięcia ustępuje. Po kilkakrotnym powtórzeniu cyklu, organizm się wycisza – obniża się ciśnienie, spada tętno, zmienia się stan umysłu.
Tak kojąco na nasz organizm działa odpowiednio wykonywany oddech torem przeponowym. W każdej stresującej chwili należy skupić się na prawidłowej wentylacji płuc. Wykonaj energicznie głęboki wdech nosem, a następnie nie wstrzymując powietrza wykonaj spokojny, co najmniej dwukrotnie dłuższy wydech ustami. Bardzo istotne jest płynne przejście pomiędzy kolejnymi fazami respiracji. Napływająca fala powietrza powinna trafiać do dolnych segmentów płuc – prawidłowym objawem tego zjawiska jest widoczny ruch pępka – uwypuklenie przy wdechu, a zapadanie się przy wydechu. Dla lepszego czucia tego ruchu można położyć dłonie na brzuchu.
Ile cyklów?
Około pięciu cykli oddechowych powinno zdecydowanie obniżyć napięcie, a ciało powinno wydawać się cięższe i bardziej wiotkie. Dla rozładowania podwyższonego tonusu mięsni zaleca się ćwiczenia rozciągające oraz Jogę. Istotne są również zajęcia poprawiające świadomość ciała, czyli czucie jego poszczególnych elementów. Jeśli znamy swoje słabe punkty poddające się stresowi, łatwiej jest wypracować indywidualne pozycje rozluźniające, które pozwolą na uśmierzenie bólu i uczucia spętania. Dla uzyskania pełni odprężenia, cenne podczas zabiegów jest zastosowanie muzyki relaksacyjnej. Najlepiej gdy zajęcia odbywają się w zaciemnionym, ciepły pomieszczeniu.
Najbardziej spektakularne efekty daje jednak indywidualna praca z terapeutą. Każdy człowiek posiada własny schemat implikowanej stresem „pozycji obronnej”. Stąd bezcenna staje się prawidłowa ocena, które z mięsni wymagają rozluźnienia, a które muszą zostać wzmocnione, tak by wyrównać deficyty. Istnieje wiele manualnych technik terapeutycznych, takich jak terapia punktów spustowych, czy manipulacja powięzi, które zastosowane nawet jednorazowo przynoszą znakomite efekty – powodują odprzężenie, redukcję bolesności i poprawiają postawę ciała. Terapia taka trafia idealnie w przyczynę występowania dolegliwości, dlatego pozwala oszczędzić czas i cieszyć się z szybkich rezultatów uwolnienia od fizycznych i psychicznych następstw działania stresu.
Marek Purczyński
Czytaj więcej na purczynski.pl
Sprawdź naszą ofertę kursów na health-platform.online/